您当前的位置:首页 > 寺院简介 > 网站简介
广本心经


此《梵藏汉英广本心经对勘》系至尊夏坝仁波切为便于藏汉四众弟子学习《心经》以及梵藏文,而于2008年7月慈悲制作。当时仁波切正从事于繁忙的翻译工作,却特意牺牲休息时间,抽出一晚完成了这份对勘,并嘱弟子校对。其切切悲心,使人感动不已。根据仁波切的教示,弟子整理出了此校排稿。其内容为梵、藏、汉、英四种语言的广本《般若波罗蜜对心经》的逐句对勘。每句经文的各行内容为:

第三行,梵文拉丁转写(根据Harvard-Kyoto转写系统);

第五行,藏文拉丁转写(根据Wylie转写系统);

第七行,英文。

校排过程中,对于梵文部分,改正了版本中的部分连声和拼写错误,在转写中以“-”符号拆分了复合词(如将Prajñāpāramitāhṛdayasutram写为Prajñā-pāramitā-hṛdaya-sutram);对词间叠加字,也按惯例作了拆分处理(如etadavocat作etad avocat)。部分词间连声处以折线号标明,如athâyuṣman < atha + āyuṣman。

英文版中部分内容作了改动,如将gñā还原为jñā等。

欢迎大家致函提问与指正。电邮地址:forforbbs@126.com

2008年7月



修订说明

2009年7月

此《梵藏漢英廣本心經對勘》系根據至尊  夏垻仁波切為便於藏漢四眾弟子學習《心經》以及梵藏文而於2008年7月慈悲製作的梵藏漢對勘本擴充而成。其內容為梵、藏、漢、英四種語言的廣本《般若波羅蜜對心經》的逐句對勘。每句經文的各行內容為:第一行,梵文天城體;第二行,以藏文轉寫的梵文;第三行,梵文拉丁轉寫(根據Harvard-Kyoto轉寫系統);第四行,藏文;第五行,漢文。第六行,英文。

對於藏文轉寫梵文部分,為便於讀者學習,一律按照梵文音節一一對應,故部分地方與流行的轉寫方式或有差異。如梵文mahā,按傳統寫為མཧཱ,而在此則寫為མ་ཧཱ。另外,在傳統的梵藏轉寫系統中,受尼泊爾影響,b常常替換v。本文除སརྦ仍遵古外,一律將梵文b轉寫為བ,將v轉寫為ཝ,以適合初學梵文者。英文版中部分內容作了改動,如將gñā還原為jñā等。

歡迎致函提問與指正。電郵地址:forforbbs@126.com

朱竞旻  关迪

2009年7月修訂1.5版



版本來源


1.        F. Max Müller, Anecdota Oxoniensia (Aryan Series), vol. I, Part III.(底本)

3.        同上Vaidya所校略本《心經》(簡稱略本)

1.        李舞陽主編:《藏傳佛教禮贊祈願文》(རྒྱུན་འདོན་བསྟོད་སྨོན་ཕྱོགས་བསྒྲིགས།),北京:中國藏語系高級佛學院、中國佛教文化研究所,1997年(底本)

漢文版

英文版

2.        The Heart of the Perfection of Wisdom Sutra, translated by Ven. Thubten Tsultrim (George Churinoff), http://www.fodian.net/world/heart_sutra.pdf(此為藏-英譯本,有排版的藏英對照。)


【梵】ཨཱ་རྱ་བྷ་ག་ཝ་ཏཱི་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཧྲྀ་ད་ཡ་སཱུ་ཏྲམ།།

【藏】༄༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། བྷ་ག་བ་ཏཱི་པྲཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཧྲྀ་ད་ཡ།[②]
【漢】般若波羅蜜多心經


【梵】ན་མོ་བྷ་ག་ཝ་ཏྱཻ་ཨཱ་རྱ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཻ།།

【藏】།བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།

【英】Adoration to the Omniscient!

एवं मया श्रुतम्। एकस्मिन् समये

【梵】evaṃ mayā śrutam | ekasmin samaye

【漢】如是我聞。一時



【梵】བྷ་ག་ཝཱན་རཱ་ཛ་གྲྀ་ཧེ་ཝི་ཧ་ར་ཏི་སྨ་གྲྀ་དྷྲ་ཀཱུ་ཊེ་པ་རྭ་ཏེ་མ་ཧ་ཏཱ་བྷི་ཀྵུ་སཾ་གྷེ་ན་སཱ་རྡྷཾ་མ་ཧ་ཏཱ་ཙ་བོ་དྷི་ས་ཏྟྭ་སཾ་གྷེ་ན།

mahatā ca bodhisattva-saṃghena|

།བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་དགེ་འདུན་ཆེན་པོ་དང་ཐབ་གཅིག་ཏུ་བཞུགས་ཏེ།

【英】the Bhagavat dwelt at Rāgagṛha, on the hill Gṛdhrakūta, together with a large number of



【梵】ཏེ་ན་ཁ་ལུ་ས་མ་ཡེ་ན་བྷ་ག་ཝཱན་གམ་བྷཱི་རཱ་ཝ་སཾ་བོ་དྡྷཾ་ནཱ་མ་ས་མཱ་དྷིཾ་ས་མཱ་པན་ནཿ

【藏】།དེའི་ཚེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཟབ་མོ་སྣང་བ་ཞེས་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་སྙོམས་པར་ཞུགས་སོ།

【英】At that time the Bhagavat was absorbed in a meditation, called Gambhīrāvasaṃbodha.

तेन च समयेनार्यावलोकितेश्वरो[⑤] बोधिसत्त्वो महासत्त्वो गम्भीरायां प्रज्ञापारमितायां चर्यां चरमाण एवं व्यवलोकयति स्म।

་་་ཨེ་ཝཾ་ཝྱ་ཝ་ལོ་ཀ་ཡ་ཏི་སྨ།

prajñāpāramitāyāṃ caryāṃ caramāṇa evaṃ vyavalokayati sma|

ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་སྤྱོད་པ་ཉིད་ལ་རྣམ་པར་བལྟ་ཞིང་་་
【英】And at the same time the great Bodhisattva Āryāvalokitesvara, performing his study


【梵】པ་ཉྕ་སྐ་ནྡྷཱཾ་སྟཱཾ་ཤྩ་སྭ་བྷཱ་ཝ་ཤཱུ་ཉཱན་ཝྱ་ཝ་ལོ་ཀ་ཡ་ཏི།

【藏】ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ལ་ཡང་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་རྣམ་པར་བལྟའོ།

【英】thought thus: 'There are the five Skandhas, and those he (the Buddha?) considered



【梵】།ཨ་ཐཱ་ཡུ་ཥྨཱ་ཉྪཱ་རི་པུ་ཏྲོ་བུ་དྡྷཱ་ནུ་བྷཱ་ཝེ་ནཱ་རྱཱ་ཝ་ལོ་ཀི་ཏེ་ཤྭ་རཾ་བོ་དྡྷི་ས་ཏྟྭ་མེ་ཏ་ད་ཝོ་ཙཏ།

【藏】།དེ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཐུས། ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་

【漢】時具壽舍利子承佛威力,白聖者觀自在菩薩摩訶薩曰。
Āryāvalokitesvara:
यः कश्चित् कुलपुत्रो[⑨] गम्भीरायां प्रज्ञापारमितायां चर्यां चर्तुकामः कथं शिक्षितव्यः ॥

【梵】yaḥ kaś cit kulaputro gambhīrāyāṃ prajñāpāramitāyāṃ caryāṃ cartu-kāmaḥ

【藏】    །རིགས་ཀྱི་བུའམ་རིགས་ཀྱི་བུ་མོ་གང་ལ་ལ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་སྤྱད་པ་སྤྱོད་པར[⑩]་འདོད་པ་དེས།

【漢】若善男子,欲修行甚深般若波羅蜜多者,複當雲何修學?

how is he to be taught?'

एवमुक्ते आर्यावलोकितेश्वरो बोधिसत्त्वो महासत्त्व[11] आयुष्मन्तं शारिपुत्रमेतदवोचत् ॥

【梵】evam ukte Āryāvalokiteśvaro bodhisattvo mahāsattva āyuṣmantaṃ Śāriputram

【藏】    དེ་སྐད་ཅེས་སྨྲས་པ་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་་་

【漢】作是語已,觀自在菩薩摩訶薩答具壽舍利子言。



तेनैवं व्यवलोकितव्यम् । पञ्चस्कन्धांस्तांश्च स्वभावशून्यान् समनुपश्यति स्म।

།ཏེ་ནཻ་ཝཾ་ཝྱ་ཝ་ལོ་ཀི་ཏ་ཝྱམ།  པ་ཉྕ་སྐན་དྷཱཾ་སྟཱཾ་ཤྩ་སྭ་བྷཱ་ཝ་ཤཱུ་ནྱཱན་ས་མ་ནུ་པ་ཤྱ་ཏི་སྨ།

gambhīrāyāṃ prajñā-pāramitāyāṃ caryāṃ cartur-kāmaḥ|

svabhāva-śūnyān samanupaśyati sma|

སྤྱོད་པར་འདོད་པ་དེས་འདི་ལྟར་རྣམ་པར་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ཀྱང་རང་བཞིན་གྱིས་་་་་་་

【漢】若善男子及善女人,欲修行甚深般若波羅蜜多者,彼應如是觀察:五蘊體性皆空。
he must think thus: There are five Skandhas, and these he considered as by their nature


【梵】རཱུ་པཾ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཻ་ཝ་རཱུ་པམ།  རཱུ་པཱ་ནྣ་པྲྀ་ཐ་ཀྴཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཡཱ་ན་པྲྀ་ཐ་གྲཱུ་པམ།  ཡ་དྲཱུ་པཾ་སཱ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཡཱ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཏ་དྲཱུ་པམ།

yad rūpaṃ sā śūnyatā yā śūnyatā tad rūpam|

སྟོང་པ་ཉིད་ལས་ཀྱང་གཟུགས་གཞན་མ་ཡིན་ནོ།

【英】Form is emptiness, and emptiness indeed is form. Emptiness is not different from form,
that is form.
एवं वेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानं च शून्यता।

【梵】evaṃ vedanā-saṃjñā-saṃskāra-vijñānaṃ ca śūnyatā|

【漢】如是受、想、行、識亦複皆空。



【梵】།ཨེ་ཝཾ་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲ་སརྦ་དྷ་རྨཱཿ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ལ་ཀྵ་ཎཱ་ཨ་ནུ་ཏྤ་ནྣཱ་ཨ་ནི་རུ་དྡྷཱ་ཨ་མ་ལཱ་ཨ་ཝི་མ་ལཱ་ཨ་ནཱུ་ནཱ་ཨ་སཾ་པཱུ་རྞཱཿ།

amalā avimalā anūnā asaṃpūrṇāḥ|

དྲི་མ་མེད་པ། དྲི་མ་དང་བྲལ་བ་མེད་པ། བྲི་བ་མེད་པ། གང་བ་མེད་པའོ།

【英】Thus, O Śāriputra, all things have the character of emptiness, they have no beginning,


【梵】།ཏ་སྨཱ་ཏྟ་རྷི་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཡཱཾ་ན་རཱུ་པཾ་ན་ཝེ་ད་ནཱ་ན་སཾ་ཛྙཱ་ན་སཾ་སྐཱ་རཱ་ན་ཝི་ཛྙཱ་ནམ།

na vijñānam|

འདུ་བྱེད་རྣམས་མེད། རྣམ་པར་ཤེས་པ་མེད།

【英】Therefore, O Śāriputra, here in this emptiness there is no form, no perception, no name, no


【梵】།ན་ཙ་ཀྵུ་རྣ་ཤྲོ་ཏྲཾ་ན་གྷྲཱ་ཎཾ་ན་ཛི་ཧྭཱ་ན་ཀཱ་ཡོ་ན་མ་ནོ་ན་རཱུ་པཾ་ན་ཤ་བྡོ་ན་ག་ནྡྷོ་ན་ར་སོ་ན་སྤྲ་ཥྚ་ཝྱཾ་ན་དྷ་རྨཿ །

na raso na spraṣṭavyaṃ na dharmaḥ|

གཟུགས་མེད། སྒྲ་མེ། དྲི་མེད། རོ་མེ། རེག་བྱ་མེད། ཆོས་མེད་དོ[17]།

【英】No eye, ear, nose, tongue, body, and mind. No form, sound, smell, taste, touch and objects.

न चक्षुर्धातुर्यावन्न मनोधातुर्न धर्मधातुर्न मनोविज्ञानधातुः।

【梵】na cakṣur dhātur yāvan na mano dhātur na dharma-dhātur na mano-vijñāna-dhātuḥ|

【漢】無眼界,乃至無意識界。[18]



【梵】།ན་ཝི་དྱཱ་ནཱ་ཝི་དྱཱ་ན་ཀྵ་ཡོ་ཡཱ་ཝན་ན་ཛ་རཱ་མ་ར་ཎཾ་ན་ཛ་རཱ་མ་ར་ཎ་ཀྵ་ཡཿ །

【藏】།མ་རིག་པ་མེད། མ་རིག་པ་ཟད་པ་མེད་པ་ནས་རྒ་ཤི་མེད། རྒ་ཤི་ཟད་པའི་བར་དུ་ཡང་མེད་དོ།

【英】There is no knowledge, no ignorance, no destruction (of ignorance),' till we come to 'there



【梵】།ན་དུཿ་ཁ་ས་མུ་ད་ཡ་ནི་རོ་དྷ་མཱ་རྒཱ་ན་ཛྙཱ་ནཾ་ན་པྲཱ་པྟི་རྣཱ་པྲཱ་པྟིཿ །

【藏】    །དེ་བཞིན་དུ་སྡུག་བསྔལ་བ་དང་། ཀུན་འབྱུང་བ་དང་། འགོག་པ་དང་། ལམ་མེད། ཡེ་ཤེས་མེ། ཐོབ་པ་མེ།

【漢】無苦、集、滅、道,無智、無得,亦無不得。

and the path to it. There is no knowledge, no obtaining, no not-obtaining of Nirvāna.

तस्माच्छारिपुत्राप्राप्तित्वेन बोधिसत्त्वानां प्रज्ञापारमितामाश्रित्य विहरत्यचित्तावरणः[20]।

【梵】tasmāc chāriputrâprāptitvena bodhisattvānāṃ prajñā-pāramitām āśritya viharaty acittāvaraṇaḥ|

ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་འདི་ལ་བརྟེན་ཅིང་གནས་ཏེ། སེམས་ལ་སྒྲིབ་པ་མེད་ཅིང་་་

【英】Therefore, O Śāriputra, as there is no obtaining (of Nirvāna), a man who has approached



【梵】ཙི་ཏྟཱ་ཝ་ར་ཎ་ནཱ་སྟི་ཏྭཱ་ད་ཏྲ་སྟོ་ཝི་པ་རྱཱ་སཱ་ཏི་ཀྲཱ་ནྟོ་ནི་ཥྛ་ནི་རྭཱ་ཎཿ །

【藏】་་་སྐྲག་པ་མེད་དོ། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་ལས་ཤིན་ཏུ་འདས་ནས། མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་མཐར་ཕྱིན་ཏོ།

【英】But when the envelopment of consciousness has been annihilated, then he becomes free of



【梵】ཏྲྱ་དྷ་ཝ་ཝྱ་ཝ་སྠི་ཏཱཿ་སརྦ་བུ་དྡྷཱཿ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་མཱ་ཤྲི་ཏྱཱ་ནུ་ཏྟ་རཱཾ་ས་མྱ་ཀྶཾ་བོ་དྷི་མ་བྷི་སཾ་བུ་དྡྷཱཿ །

samyak-saṃbodhim abhisaṃbuddhāḥ|

བརྟེན་ནས། བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་སོ།

【英】'All Buddhas of the past, present, and future, after approaching the Prajñāpāramitā, have



सर्वदुःखप्रशमनमन्त्रः सत्यममिथ्यत्वात् ।

【梵】tasmāj jñātavyaḥ prajñā-pāramitā-mahā-mantro ’nuttara-mantro ’sam-asama-mantraḥ

【藏】།དེ་ལྟ་བས་ན་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྔགས། རིག་པ་ཆེན་པོའི་སྔགས། བླ་ན་མེད་པའི་སྔགས།

མི་བརྫུན[21]་པས་ན་བདེན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ།

能除一切諸苦之咒,真實無倒。故知般若波羅蜜多是秘密咒。[22]

wisdom, the unsurpassed verse, the verse which appeases all pain - it is truth, because it is



【梵】།པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཱ་མུ་ཀྟོ་མ་ནྟྲཿ །

【藏】།ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པའི་སྔགས་སྨྲས་པ།
【英】The verse proclaimed in the Prajñāpāramitā[24]:

तद्यथा गते गते पारगते पारसंगते बोधि स्वाहा।

【梵】tad yathā gate gate pāragate pārasaṃgate bodhi svāhā|

【漢】峨帝峨帝,波囉峨帝,波囉僧峨帝,菩提莎訶。



【梵】ཨེ་ཝཾ་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲ་ག་མྦྷཱི་རཱ་ཡཱཾ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཱཾ་ཅ་རྱཱ་ཡཱཾ་ཤི་ཀྵི་ཏ་ཝྱཾ་བོ་དྷི་ས་ཏྟྭེ་ན།།

【藏】    ཤཱ་རིའི་བུ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱིས། དེ་ལྟར་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་་་

【漢】舍利子,菩薩摩訶薩應如是修學甚深般若波羅蜜多。



【梵】ཨ་ཐ་ཁ་ལུ་བྷ་ག་ཝཱན་ཏ་སྨཱཏ་ས་མཱ་དྷེ་རྭ་ཡུ་ཏྟཱ་ཡཱ་རྱཱ་ཝ་ལོ་ཀི་ཏེ་ཤྭ་ར་སྱ་བོ་དྷི་ས་ཏྟྭ་སྱ་སཱ་དྷུ་ཀཱ་ར་མ་དཱཏ།

sādhukāram adāt|

འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་ལ་ལེགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་བྱིན་ནས།

【英】Then when the Bhagavat had risen from that meditation, he gave his approval to the



【梵】    །སཱ་དྷུ་སཱ་དྷུ་ཀུ་ལ་པུ་ཏྲ།  །ཨེ་ཝ་མེ་ཏ་ཏྐུ་ལ་པུ་ཏྲ།

【梵】sādhu sādhu kula-putra| evam etat kula-putra|

anumodyate tathāgatair arhadbhiḥ||

ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་ལ་སྤྱད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་རྣམས་ཀྱང་རྗེས་སུ་ཡི་རང་ངོ་།

如來亦當隨喜。

Prajñāpāramitā be performed. As it has been described by thee, it is applauded by Arhat



【梵】    ཨི་ད་མ་ཝོ་ཙ་དྦྷ་ག་ཝཱན།  ཨཱ་ན་ནྡ་མ་ནཱ་ཡུ་ཥྨཱ་ཉྪཱ་རི་པུ་ཏྲ་ཨཱ་རྱ་ཝ་ལོ་ཀི་ཏེ་ཤྭ་ར་ཤྩ་བོ་དྷི་ས་ཏྟྭཿ

【梵】idam avocad bhagavān| ānandamanāyuṣmāñ Chāriputra Āryāvalokiteśvaraś ca bodhisattvaḥ

abhyanandan||

སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་དང་། ཐམས་ཅད་དང་ལྡན་པའི་འཁོར་དེ་དག་དང་།

བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལ་མངོན་པར་བསྟོད་དོ། །

羅、乾闥婆等,聞佛所說,皆大歡喜,信受奉行。
Bodhisattva Āryāvalokitesvara, and the whole assembly, and the world of gods, men,

【梵】ཨི་ཏི་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཧྲྀ་ད་ཡ་སཱུ་ཏྲཾ་ས་མཱ་པྟམ།།

【藏】།ཤེས་རབ་སྙིང་པོ་རྫོགས་སོ།།

【英】Here ends the Prajñā-pāramitā-hṛdaya-sūtra.